Ang Kasunduan ng Zaragoza ay isang mahalagang kasunduan sa kasaysayan na naglalayong ayusin ang mga alitan at pagtatalo tungkol sa mga teritoryo sa Spice Islands. Ito ay nilagdaan noong Abril 22, 1529, sa pagitan ng Espanya at Portugal, dalawang makapangyarihang imperyo noong panahong iyon na nag-uunahan sa pagtuklas at kolonisasyon ng mga bagong lupain, lalo na ang mga mayaman sa pampalasa.

Ang Ugat ng Alitan: Paghahati ng Mundo

Bago pa man ang Kasunduan ng Zaragoza, mayroon nang naunang kasunduan na nagtatangkang hatiin ang mundo sa pagitan ng dalawang bansa: ang Treaty of Tordesillas noong 1494. Ang kasunduang ito, sa pamamagitan ng isang linya na dumadaan sa Atlantic Ocean, ay nagbigay ng karapatan sa Portugal sa mga lupain sa silangan at sa Espanya naman sa mga lupain sa kanluran. Ngunit, ang isyu ay lumala nang ang mga ekspedisyon ng Espanya, partikular ang paglalakbay ni Ferdinand Magellan noong 1519, ay nakarating sa mga isla na pinaniniwalaang nasa loob ng sona ng Portugal ayon sa Tordesillas. Ang Moluccas, kilala rin bilang Spice Islands, ay ang pinakatampok na pinagmumulan ng alitan dahil sa kanilang halaga sa kalakalan ng nutmeg at cloves.

Ang paglalakbay ni Magellan, bagama't nakatuklas ng mga bagong ruta patungong kanluran patungong Asya at nakapagpatunay na ang mundo ay bilog, ay nagdulot ng komplikasyon. Natagpuan niya ang mga isla na malapit sa Pilipinas, na tinawag niyang Archipelago of Saint Lazarus, na kalaunan ay naging Pilipinas. Ang tanong na bumabagabag sa dalawang kaharian ay: Saan eksaktong dumadaan ang anti-meridian line na kabaligtaran ng linya sa Tordesillas, at ang Moluccas ba ay nasa teritoryo ng Espanya o Portugal?

Ang pagkalito at kawalan ng katiyakan tungkol sa eksaktong lokasyon ng mga isla sa gitna ng karagatan, kasama ang kakulangan ng tumpak na kagamitan sa pagtukoy ng longitude noon, ay nagpalala sa tensyon. Ang parehong Espanya at Portugal ay nagpadala ng maraming ekspedisyon upang patunayan ang kanilang mga pag-aangkin, na humantong sa mga engkwentro at pagtatalo sa pagitan ng kanilang mga barko at sundalo sa mga isla. Ang sitwasyon ay naging mas kumplikado dahil sa mga isyu sa interpretasyon ng Treaty of Tordesillas mismo, kung saan ang tumpak na lokasyon ng linya ng demarkasyon ay hindi malinaw na natukoy pagdating sa kabilang panig ng mundo.

Ang halaga ng mga pampalasa ay hindi matatawaran noon. Ang nutmeg at cloves ay kasinghalaga ng ginto, ginagamit hindi lamang sa pagluluto kundi pati na rin sa medisina at bilang preservatives. Dahil dito, ang kontrol sa Spice Islands ay nangangahulugan ng malaking yaman at kapangyarihan sa pandaigdigang kalakalan. Ang Portugal, na siyang unang nakapag-establishes ng trading posts sa rehiyon, ay determinadong panatilihin ang kanilang kalamangan, habang ang Espanya naman ay gustong makakuha ng bahagi ng kayamanan na ito.

Ang kawalan ng malinaw na kasunduan tungkol sa mga teritoryo sa silangan ay nagresulta sa patuloy na negosasyon at diplomasiya sa pagitan ng dalawang bansa. Ang mga ekspedisyon ay nagpapatuloy, bawat isa ay sinusubukang palawakin ang kanilang impluwensya at patunayan ang kanilang mga karapatan. Ang mga piloto at mandaragat ay nahirapan sa pagtukoy ng kanilang eksaktong posisyon dahil sa mga limitasyon ng teknolohiya sa pag-navigate. Ang mga mapa noon ay hindi pa gaanong tumpak, at ang pagtukoy ng longitude ay isang malaking hamon. Dahil dito, ang mga linya ng demarkasyon ay madalas na napagdedebatehan.

Ang presyur mula sa mga merchant, mga maharlika, at maging ang Simbahang Katoliko ay naroon din. Nais ng Simbahan na mapalaganap ang Kristiyanismo sa mga bagong lupain, ngunit nais din nilang maiwasan ang armadong salungatan sa pagitan ng dalawang pangunahing Katolikong kaharian. Ang pagnanais na magkaroon ng kapayapaan at magtuon sa iba pang mga hamon, tulad ng Ottoman Empire, ay nagtulak sa dalawang bansa na muling buksan ang usapin tungkol sa paghahati ng mga teritoryo.

Sa kabuuan, ang Treaty of Tordesillas, bagama't isang hakbang tungo sa pag-aayos ng mga alitan, ay nagluwal lamang ng panibagong problema nang mas malawak na ang paggalugad ng mga eksplorador. Ang Kasunduan ng Zaragoza ang siyang naglalayong tuluyang ayusin ang mga isyung ito, partikular na sa panig ng mundo na hindi gaanong malinaw na nabigyan ng linya sa naunang kasunduan. Ito ay naging isang mahalagang hakbang sa paghubog ng mapa ng kolonyalismo sa Asya at sa buong mundo.

Ang Nilalaman ng Kasunduan

Ang pangunahing layunin ng Kasunduan ng Zaragoza ay malinaw: na itakda ang eksaktong linya ng demarkasyon sa silangan hemisphere upang maiwasan ang patuloy na alitan sa pagitan ng Espanya at Portugal. Matapos ang mahabang negosasyon, napagkasunduan na ang mga isla na matatagpuan sa 17 degrees sa silangan ng Moluccas ay magiging bahagi ng Portugal, habang ang mga nasa kanluran nito ay mapupunta sa Espanya. Nangangahulugan ito na ang Moluccas, na siyang sentro ng interes, ay napunta sa sona ng Portugal.

Bilang kapalit sa pagtalikod ng Espanya sa kanilang mga pag-aangkin sa Moluccas, ang Portugal naman ay nagbayad ng isang malaking halaga ng pera sa Espanya, na tinatayang 350,000 ducats. Ito ay isang paraan upang bigyan ng kabayaran ang Espanya sa kanilang pagtalikod sa mga isla na kanilang natuklasan sa pamamagitan ng ekspedisyon ni Magellan, kahit na ito ay nagdulot ng malaking pagkalugi sa kanila. Ang kasunduang ito ay naaprubahan ng Papa, na nagbibigay dito ng bigat at bisa sa pananaw ng Simbahang Katoliko.

Ang mga detalye ng kasunduan ay nakatuon sa pagtatatag ng isang anti-meridian line, na kabaligtaran ng linya sa Treaty of Tordesillas. Kung ang Tordesillas ay nagtakda ng linya sa kanluran ng Cape Verde Islands, ang Zaragoza naman ay nagtakda ng linya sa silangan ng Moluccas. Ang paglalagay ng eksaktong linya ay nanatiling isang hamon dahil sa kakulangan ng tumpak na mga instrumento sa pagsukat ng longitude noon. Gayunpaman, ang kasunduan ay nagbigay ng isang batayan para sa kapayapaan at pag-iwas sa digmaan sa pagitan ng dalawang dominanteng kapangyarihan sa paggalugad.

Ang implikasyon ng kasunduan ay malaki. Dahil napunta ang Moluccas sa Portugal, napanatili nila ang monopolyo sa kalakalan ng mga pampalasa sa rehiyon sa loob ng ilang panahon. Ito rin ang nagbigay-daan sa Portugal na maging isang dominanteng kapangyarihan sa kalakalan sa Asya. Para sa Espanya, ito ay nangahulugan ng pagtuon sa kanilang mga bagong tuklas na teritoryo sa Amerika, na kalaunan ay naging mas mahalaga sa kanila sa mga tuntunin ng yaman, lalo na ang pilak at ginto na kanilang nakuha mula sa mga Aztec at Inca empires.

Ang Kasunduan ng Zaragoza ay hindi lamang tungkol sa mga isla at pampalasa; ito ay tungkol din sa pagkilala ng mga sphere of influence ng bawat bansa. Ito ay isang pagkilala na ang dalawang imperyong ito ay may kakayahang mag-explore at mag-claim ng mga bagong teritoryo, at kailangan ng isang malinaw na balangkas upang maiwasan ang madugong labanan. Ang kasunduang ito ay nagsilbing isang diplomatikong solusyon sa isang potensyal na malaking hidwaan sa pagitan ng dalawang pinakamalakas na bansa sa Europa noong ika-16 na siglo. Ito ay nagpakita ng kahalagahan ng negosasyon at kasunduan sa pag-aayos ng mga pandaigdigang isyu, kahit na ang mga ito ay may kinalaman sa mga lupain na libu-libong milya ang layo.

Ang pera na natanggap ng Espanya ay ginamit din upang pondohan ang mga susunod nilang ekspedisyon at kolonisasyon sa Amerika. Samakatuwid, bagama't tila isinuko ng Espanya ang Moluccas, ang kasunduan ay nagbigay sa kanila ng oportunidad na palakasin ang kanilang presensya sa ibang bahagi ng mundo kung saan mas malaki ang kanilang nakitang potensyal na yaman at impluwensya. Ang kasunduang ito ay nagpapakita ng pragmatismo sa pulitika at ekonomiya ng mga imperyong ito, kung saan ang kapayapaan at pag-iwas sa digmaan ay mas pinahahalagahan kaysa sa isang teritoryo na mahirap ipagtanggol at mapanatili ang kontrol.

Ang epekto ng kasunduan sa mga lokal na populasyon sa Moluccas at sa mga kalapit na isla ay hindi rin dapat kalimutan. Sa ilalim ng Portugal, nagpatuloy ang kanilang kolonyal na pamamahala, na nagdala ng mga pagbabago sa kanilang kultura, ekonomiya, at pamamahala. Ang mga trader mula sa Europa ay nagdala ng bagong teknolohiya at relihiyon, ngunit kasama rin nito ang pang-aapi at pagmamalupit sa mga lokal na tao. Ang Kasunduan ng Zaragoza, bagama't isang kasunduan sa pagitan ng dalawang Europeo na kapangyarihan, ay nagkaroon ng malalim at pangmatagalang epekto sa mga komunidad na direktang naapektuhan nito.

Ang Epekto sa Pilipinas

Bagama't ang Kasunduan ng Zaragoza ay nakatuon sa paghahati ng mga teritoryo sa Spice Islands, malaki rin ang naging epekto nito sa Pilipinas, kahit na hindi ito direktang binanggit sa kasunduan. Nang maganap ang kasunduan noong 1529, ang Pilipinas ay natuklasan pa lamang ng Espanya sa pamamagitan ng ekspedisyon ni Magellan noong 1521. Sa ilalim ng Kasunduan ng Zaragoza, ang Moluccas, na malapit sa Pilipinas, ay napunta sa Portugal. Ito ay nangangahulugan na ang Pilipinas, na nasa pagitan ng mga teritoryo ng Espanya at Portugal, ay nasa isang medyo malabong posisyon sa simula pa lamang ng kolonisasyon.

Gayunpaman, ang Espanya ay hindi sumuko sa kanilang interes sa rehiyon. Sa kabila ng pagtalikod sa kanilang pag-aangkin sa Moluccas, nagpatuloy ang kanilang mga ekspedisyon upang itatag ang kanilang presensya sa Pilipinas. Ang ekspedisyon ni Miguel Lopez de Legazpi noong 1565 ang naging simula ng permanenteng kolonisasyon ng Espanya sa Pilipinas. Kung hindi dahil sa Kasunduan ng Zaragoza, posibleng ang Pilipinas ay naging teritoryo ng Portugal, lalo na kung itinuring itong bahagi ng mas malaking teritoryo na naabot ng mga Portuges.

Ang kasunduang ito ay nagbigay-daan sa Espanya na magkaroon ng